Europejska Sieć Ekologiczna
NATURA 2000
Tarnobrzeska Dolina Wisły
PLH 180049 Specjalny Obszar Ochrony (SOO)
Obszar który zajmuje Tarnobrzeska Dolina Wisły to międzywale rzeki Wisły w całości położony na terenie Kotliny Sandomierskiej, Niziny Nadwiślańskiej, na styku dwóch województw podkarpackiego i świętokrzyskiego.
Powierzchnia zajmowana przez obszar wynosi 4 056,7 ha i rozciąga się od ujścia Wisłoki poniżej Połańca, dalej biegnąc w dół rzeki pomiędzy powiatami prawego i lewego brzegu tj. mieleckim, staszowskim, tarnobrzeskim i sandomierskim, aż do samego miasta Sandomierz, gdzie swoją granicę opiera o Góry Pieprzowe.
Tarnobrzeska Dolina Wisły została powołana jako obszar naturowy ze względu na szczególnie cenne walory przyrodnicze tego terenu – głównie występowanie wodno-błotnych zbiorowisk roślinnych, które tworzą coraz rzadsze w naszym kraju typy siedlisk.
Typy siedlisk i ich kody jakie występują i stanowią przedmiot ochrony Tarnobrzeskiej Doliny Wisły to:
- starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion,
- zalewane muliste brzegi rzek,
- łąki selernicowe (Cnidion dubii),
- niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris),
- łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe).
W korycie rzeki obserwować można stałe wyspy piaszczyste, często porośnięte krzewami i drzewami. Sama rzeka ciągle uznawana jest za jedną z najdzikszych dużych rzek Europy. Po wielu latach nieobecności do wód wiślanych powrócił bóbr i wydra, stałym bywalcem tych terenów stał się także orzeł bielik i bocian czarny. W łęgach i zagajnikach spotkać można sarny, jelenie, lisy i zające. Otwarte tereny w dolinie rzeki szczególnie upodobały sobie sowy uszate – jako teren do polowań na gryzonie. Pokaźna ostoja tych sów obecnie utrzymuje się na jednym z osiedli tarnobrzeskich bloków mieszkalnych, położonych na skarpie nadwiślańskiej. Łąki, koszone zgodnie z wymogami rolno środowiskowymi, stają się bardziej atrakcyjne i są zasiedlane przez czajkę, rycyka i derkacza. Licznie występują tu bażanty i nierzadko spotkać można małe stadka kuropatw. Piaszczyste wyspy stają się miejscami kolonii lęgowych rybitwy zwyczajnej i białoczelnej, sieweczki rzecznej, brodźca piskliwego oraz mewy śmieszki i srebrzystej. Przy odrobinie szczęścia zaobserwować można również zimorodka. Ciekawostką dla tej części Wisły jest obecność od kilku lat pary ostrygojadów.
Szczególnie bogatymi enklawami są łachy i starorzecza, gdzie obserwować można kumaka nizinnego i rzekotkę drzewną, a w okolicy dopatrzeć się można ropuchy szarej, żaby trawnej i wodnej oraz zaskrońca. Tereny bardziej otwarte, piaszczyste i dobrze nasłonecznione szczególnie upodobały sobie jaszczurki i liczne owady. Ciekawostką z pewnością jest występująca na tym terenie modliszka.
Wody rzeki choć znacznie oczyszczone nie są szczególnie zasobne w ryby. W wodach występuje większość powszechnych ryb tj. sum, szczupak, sandacz, okoń, leszcz, karp, karaś, krąp, kleń, brzana, certa, świnka, ukleja, płoć, boleń. W mulistym dnie dopatrzeć się można szczeżui i licznych mięczaków oraz bezkręgowców.
Łachy stały się również ostoją roślin wodnych – grzybienia białego i grążela żółtego. Niegdyś występująca kotewka orzech wodny od kilku lat nie jest notowana.
Bardzo istotną rolę, jaką pełni dolina Wisły to rola korytarza ekologicznego i migracyjnego, najważniejszego w skali Polski i jednego z ważniejszych w skali Europy. Dolina to swoista autostrada dla setek tysięcy ptaków, migrujących niemalże przez cały rok. Klucze żurawi, stada gęsi, kaczek, czapli, kormoranów, czajek i ptaków z rodziny siewkowatych to widok coraz bardziej powszechny.
Cała Dolina Wisły jest mocno zróżnicowana, dzięki czemu nadal zachowuje duże walory przyrodnicze i jest ostoją bioróżnorodności. Wisła to również doskonałe miejsce do turystyki i aktywnego wypoczynku. Rozsądne wędkarstwo, spacery, wycieczki konne i rowerowe oraz sporty wodne, np. kajakarstwo to sposób na miłe spędzenie czasu na łonie natury. Dolina rzeczna to również skarbnica wiedzy, która ciągle skrywa wiele tajemnic. Umiejętne podglądanie przyrody może dostarczyć obserwatorom niezapomnianych przygód i wrażeń podczas, których poznać można liczne gatunki zwierząt i roślin, ich zachowania i preferencje siedliskowe.
Tarnobrzeska Dolina Wisły to bogactwo przyrodnicze, które zostało nam ofiarowane z myślą o przyszłych pokoleniach, aby i one mogły karmić swoje zmysły jej pięknem.
