W jaki sposób funkcjonuje EUROPEJSKA SIEĆ EKOLOGICZNA NATURA 2000 w Polsce?

Polska, podpisując 16 kwietnia 2003 r. Traktat Ateński, stanowiący podstawę prawną przystąpienia kraju do UE, zobowiązała się do wyznaczenia na swoim terytorium sieci Natura 2000. Przepisy unijne stanowiące podstawę dla tworzenia sieci Natura 2000 zostały wprowadzone do polskiego prawodawstwa poprzez Ustawę z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, czyniąc sieć Natura 2000 najmłodszą prawną formą ochrony przyrody w Polsce. Oprócz niej występuje w Polsce jeszcze 9 innych form ochrony przyrody: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe oraz ochrona gatunkowa roślin, zwierząt, grzybów i porostów.

Przygotowania do wprowadzenia sieci Natura 2000 w Polsce rozpoczęły się już wcześniej – pod koniec lat 90-tych. W 2001 r. opracowano na zlecenie Ministerstwa Środowiska „Koncepcję sieci Natura 2000 w Polsce” – dokument zawierający wstępną identyfikację obszarów, wykazy siedlisk i gatunków wraz z mapami. W propozycji tej ostoje zajmowały 13,5% powierzchni kraju.

W latach 2002-2003 rozwijano koncepcję sieci Natura 2000 w Polsce, a po przeprowadzonych w 2004 r. konsultacjach z gminami, w trakcie których samorządy wyraziły sprzeciw dla przedstawionych propozycji, rząd polski w maju 2004 r. przekazał Komisji Europejskiej zubożoną w stosunku do projektu wyjściowego koncepcję sieci obszarów siedliskowych Natura 2000. W lipcu 2004 r. ukazało się rozporządzenie wyznaczające obszary specjalnej ochrony ptaków, co wywołało niezadowolenie środowisk eksperckich i organizacji pozarządowych zaangażowanych wcześniej w jej tworzenie. Efektem tego była publikacja w grudniu 2004 r. opracowania zawierającego krytyczny przegląd zatwierdzonego projektu oraz propozycje uzupełnienia sieci Natura 2000 adekwatnie do kryteriów unijnych, tzw. listę cieni – shadow list. Spowodowało to dalszy rozwój sieci Natura 2000 w Polsce, która była sukcesywnie powiększana latach: 2009, 2009 oraz 2012. Efektem tych działań jest obecny stan sieci Natura 2000, obejmujący prawie 1/5 powierzchni lądowej kraju. W jej skład wchodzi: 845 obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (obszary „siedliskowe” – przyszłe specjalne obszary ochrony siedlisk) oraz 145 obszarów specjalnej ochrony ptaków.

W Polsce za priorytetowe siedliska przyrodnicze są uznawane:

• zalewy i jeziora przymorskie (laguny),

• śródlądowe słone łąki, pastwiska i szuwary (Glauco-Puccinietalia, część – zbiorowiska śródlądowe),

• nadmorskie wydmy szare,

• nadmorskie wrzosowiska bażynowe (Empetrion nigri),

• zaerośla kosodrzewiny (Pinetum mugo),

• skały wapienne i neutrofilne z roślinnością pionierską (Alysso-Sedion)

• ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae),

• murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea i ciepłolubne murawy z Asplenion septentrionalis-Festucion pallentis) – priorytetowe są tylko murawy z istotnymi stanowiskami storczyków,

• górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion),

• torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą,

• torfowiska nakredowe (Cladietum marisci, Caricetum buxbaumii, Schoenetum nigricantis),

• źródliska wapienne ze zbiorowiskami (Cratoneurion commutati),

• podgórskie i wyżynne rumowiska wapienne ze zbiorowiskami (Stipion calamagrostis),

• jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach (Tilio plathyphyllis-Acerion pseudoplatani),

• bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne),

• łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe),

• ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae).

Priorytetowe gatunkiwystępujące w Polsce to np.:

• rośliny: dzwonek karkonoski, dzwonek piłkowany, gnidosz sudecki, goryczuszka czeska, goździk lśniący, przytulia sudecka, pszonak pieniński, sasanka słowacka, sierpik różnolistny, warzucha polska, warzucha tatrzańska,

• ssaki: kozica, niedźwiedź brunatny, suseł perełkowany, świstak, wilk, żubr,

• ryby: strzebla błotna.

Wśród ptaków nie wyróżnia się gatunków priorytetowych.

Organami zarządzającymi siecią Natura 2000 w Polsce są: Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska oraz podlegli mu regionalni dyrektorzy ochrony środowiska. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska nadzoruje funkcjonowanie obszarów Natura 2000, prowadząc ewidencję danych niezbędnych do podejmowania działań w zakresie ich ochrony. Regionalni dyrektorzy ochrony środowiska koordynują funkcjonowanie obszarów Natura 2000 na obszarze swojego działania, a także są dla większości obszarów sprawującymi nadzór. Nadzór sprawować mogą także dyrektorzy parków narodowych (dotyczy to tych obszarów, które obejmują w całości lub w części teren parku narodowego) oraz dyrektorzy urzędów morskich (w odniesieniu do tych obszarów Natura 2000 lub ich części, które znajdują się na obszarach morskich).

Dla każdego obszaru Natura 2000 opracowana jest dokumentacja, która składa się z:

• Standardowego Formularza Danych (Standard Data Form – SDF), w którym zawarte są najważniejsze informacje o położeniu i powierzchni obszaru, występujących typach siedlisk przyrodniczych i gatunkach naturowych, ich liczebności lub reprezentatywności w skali kraju oraz wartości przyrodniczej i zagrożeniach,

• mapy cyfrowej w postaci wektorowej i rastrowej.

źródło\więcej informacji znajdziesz tu: http://www.gdos.gov.pl