Czym jest EUROPEJSKA SIEĆ EKOLOGICZNA NATURA 2000?

Jest to program utworzenia w krajach Unii Europejskiej wspólnego systemu (sieci) obszarów objętych ochroną przyrody. Program ten polegać ma na wspólnym działaniu na rzecz zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy w oparciu o jednolite dla wszystkich krajów członkowskich prawo – w celu zachowania określonych typów gatunków oraz siedlisk przyrodniczych, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy. Zakłada zrównoważone użytkowanie tych terenów w wymiarze gospodarczym, rolniczym i turystycznym, ale w sposób nie pogarszający stanu gatunków objętych ochroną oraz ich siedlisk.

Sieć Natura 2000 oparta jest zasadniczo na 2 aktach wykonawczych prawa europejskiego:

dyrektywie Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory – tzw. dyrektywy siedliskowej (Dz. U. L 206, 22.7.1992, p.7),

dyrektywie 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa – tzw. dyrektywy ptasiej (Dz. U. L 020 , 26/01/2010 P. 0007 – 0025).

Dyrektywa ptasia nakazuje państwom członkowskim podjęcie szczególnych działań ochronnych dla gatunków ptaków istotnych dla Europy. Jednym z obowiązków jest ustanowienie obszarów specjalnej ochrony ptaków (OSO), których przedmiotami ochrony są ptaki oraz ich siedliska. W ramach ptasich obszarów Natura 2000 chroni się gatunki ptaków zagrożonych wyginięciem (ujętych w Załączniku 1 dyrektywy ptasiej) jak również regularnie występujące gatunki ptaków wędrownych (również te niewymienione w Załączniku 1 dyrektywy ptasiej), które w czasie swych corocznych wędrówek odpoczywają lub zatrzymują się w krajach Unii Europejskiej. OSO wyznaczane są indywidualnie przez państwa członkowskie Unii Europejskiej zarówno w części kontynentalnej jak i na obszarach morskich. Komisja Europejska sprawdza czy krajowa sieć obszarów realizuje przyjęte przez dane państwo członkowskie kryteria wyboru obszaru oraz czy zapewnia ochronę wszystkich najbardziej odpowiednich terenów dla zachowania gatunków ptaków.

W dyrektywie siedliskowej jako cele ochrony wymienione zostały wymagające działań ochronnych typy siedlisk przyrodniczych o znaczeniu dla całej Unii Europejskiej (naturalne oraz półnaturalne tereny lądowe i wodne wyróżniające się specyficznymi czynnikami geograficznymi, fizycznymi cechami środowiska i określonymi zbiorowiskami roślinnymi) oraz wybrane cenne gatunki roślin i zwierząt (poza ptakami). Miejsca ich ochrony wyznacza się jako specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO). W przypadku SOO, każde państwo członkowskie opracowuje i przedstawia Komisji Europejskiej listę leżących na jego terytorium obszarów kwalifikujących pod względem przyrodniczym, odpowiadających gatunkowo i siedliskowo wymogom zawartym w dyrektywie siedliskowej.

Po przedłożeniu listy obszary są wartościowane i selekcjonowane. Kluczowym elementem tej procedury jest seminarium biogeograficzne, podczas którego ocenia się kompletność sieci dla każdego z gatunków i siedlisk. Następnie Komisja Europejska zatwierdza te obszary w drodze decyzji jako „obszary mające znaczenie dla Wspólnoty” – OZW. Od tego momentu nabierają one statusu obszarów Natura 2000 i podlegają ochronie w ramach prawa wspólnotowego. Po wyznaczeniu ich odpowiednim aktem prawa krajowego przyjmują nazwę specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOO).

Część wymienionych w dyrektywie siedliskowej gatunków roślin i zwierząt oraz siedlisk przyrodniczych oznaczono jako priorytetowe, czyli takie, za które Europa ponosi szczególną odpowiedzialność z uwagi na fakt, iż większość naturalnego zasięgu ich występowania pozostaje w granicach administracyjnych Unii Europejskiej. Ta kategoria przedmiotów ochrony jest w sposób szczególny brana pod uwagę na etapie wyznaczania obszarów Natura 2000.

Jakie są korzyści i szanse programu Natura 2000?

Należy pamiętać, iż przede wszystkim jest to program ochrony przyrody, którego celem jest zachowanie różnorodności biologicznej dla przyszłych pokoleń. Idea ta zapewne wielokrotnie będzie stawała w konflikcie z dążeniami człowieka do rozwoju cywilizacyjnego. Dlatego na program Natura 2000 należy spojrzeć szerzej, uwzględniając fakt, iż człowiek także jest częścią przyrody i to w jego intencji leży zachowanie środowiska przyrodniczego w stanie równowagi dla następnych pokoleń.

Mimo potencjalnych ograniczeń inwestycyjnych czy rozwojowych, program Natura 2000 może nieść ze sobą nie tylko korzyści przyrodnicze. Obszary Natura 2000 mogą stać się istotnym źródłem dochodu i obiektem rozwoju lokalnego. Dotyczy to głównie takich zagadnień, jak:

• rozwój turystyki,

• dopłaty dla prywatnych właścicieli gruntów zlokalizowanych w granicach obszarów Natura 2000 w ramach programów rolno-środowiskowych oraz ekwiwalent pieniężny za utracone korzyści,

• wynagrodzenie dla miejscowej ludności za wykonywanie działań ochronnych w obszarach Natura 2000,

• zwiększenie szans dla samorządów na zdobycie dofinansowania na realizację projektów i programów poprawiających stan infrastruktury (kanalizacja, drogi, ścieżki rowerowe, kotłownie na biomasę, programy edukacyjne i szkoleniowe, konkursy itp.).

źródło: http://www.gdos.gov.pl