BOLEŃ POSPOLITY (Leuciscus aspius)

Jest to gatunek ryby z rodziny karpiowatych. Występuje w większych i średnich rzekach nizinnych, a także w zbiornikach zaporowych, w wodach płynących, w większych jeziorach i zatokach. Młode ryby żyją w małych stadach, w pobliżu brzegów. Rosnąc, stają się coraz bardziej samotnikami, trzymającymi się nurtu rzeki.

W okresie młodzieńczym ryby te chętnie żywią się wrotkami, skorupiakami i larwami owadów. Po osiągnięciu długości około 9 cm zaczynają odżywiać się rybami – uklejami, płociami, okoniami, karasiami i ciernikiami. W wieku starszym mogą atakować żaby, ptaki wodne i małe ssaki (gryzonie). Często polowanie daje się zaobserwować na nizinnych rzekach w postaci mocnych, widowiskowych uderzeń ogona o powierzchnię wody.

Boleń dojrzewa płciowo w czwartym roku życia, przy długości około 30 cm. Tarło odbywa się od III do V w temperaturze od 5 do 14 °C w rzekach w miejscach o szybkim nurcie i kamienistym lub żwirowatym dnie. Ikra składana jest zazwyczaj na kamieniach, rzadziej na roślinach wodnych lub zatopionych korzeniach.

Ciało bolenia jest długie, wyciągnięte, bocznie nieco spłaszczone. Brzuch lekko zaokrąglony, za płetwami brzusznymi biegnie pozbawiony łusek kil. Głowa spiczasta, oczy małe. Otwór gębowy szeroki, końcowo położony, sięgający poza przednią krawędź oka. Ubarwienie grzbietu oliwkowozielone z stalowoniebieskim połyskiem. Boki jaśniejsze, żółto lśniące. Strona brzuszna srebrzyście biała. Płetwy piersiowe, brzuszne oraz odbytowa są czerwonawe, pozostałe szarawe lub szarawoniebieskie z ciemniejszymi krawędziami.

Waga– 6-8 ( max 12) kg

Długość – 50-75 (max 120) cm

Występowanie w Polsce – niegdyś pospolity, aktualnie rzadszy. Zamieszkuje niżowe rzeki, wody płynące i większe jeziora.

Status ochronny – okres ochronny trwa od 1 stycznia do 30 kwietnia. Wymiar ochronny wynosi 40 cm.

Długość życia – ok. 12 lat

Ciekawostki – inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy bolenia to: rap, rapa, bielec, fat, fatynka, bolonek, cięga. Boleń to jedyny typowo drapieżny przedstawiciel rodziny karpiowatych.

KIEŁB KESSLERA (Romanogobio kesslerii)

Jest to gatunek słodkowodnej ryby z rodziny karpiowatych. Ryba typowo rzeczna, zamieszkująca wody dość szybko płynące, czyste i stosunkowo głębokie. Przebywa stadami w pobliżu dna, na podłożu żwirowatym lub kamienistym, z dala od zastoisk i płycizn. Prawdopodobnie jest gatunkiem rezydującym, związanym z danym odcinkiem rzeki, może jednak odbywać krótkie wędrówki w ramach koryta rzecznego, w celach rozrodczych i w poszukiwaniu pokarmu.

Żywi się drobnymi bezkręgowcami i glonami. Zjada głównie larwy owadów, które zdobywa przeszukując powierzchnię dna rzeki.

Charakteryzuje się długą, zaostrzoną głową z dużymi oczami, której spodnia strona jest pokryta łuskami. Otwór gębowy w dolnej części zaopatrzony jest w jedną parę wąsików, sięgających nieco za tylną krawędź oka. Grzbiet szarawy, pokryty niewyraźnymi, ciemnymi plamami. Boki szarosrebrzyste, brzuch biały. Na płetwach grzbietowej i ogonowej występuje do 3 rzędów ciemnobrązowych lub czarnych plamek.

Waga– 10 g

Długość– 12-15 cm

Występowanie w Polsce– Górna Wisła, San, Wisłok, Czarna Orawa i Warta.

Status ochronny– na terenie Polski objęty ścisłą ochroną gatunkową, umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt.

Ciekawostki– w Polsce występują jeszcze dwa gatunki kiełbia – kiełb białopłetwy, który jest objęty ochroną ścisłą oraz kiełb pospolity. Wszystkie trzy gatunki na pierwszy rzut oka są bardzo podobne do siebie i mogą być często mylone.

PISKORZ (Misgurnus fossilis)

Gatunek słodkowodnej ryby z rodziny piskorzowatych. Zamieszkuje wody słabo natlenione, zazwyczaj w zbiornikach o mulistym dnie z wodą stojącą i wolno płynącą, np. rowy melioracyjne, kanały, odnogi rzek, starorzecza, stawy. Dzień spędza ukryty przy dnie. Przy gwałtownej zmianie ciśnienia pływa tuż przy powierzchni wody. Aktywność swą wykazuje w nocy i wówczas poszukuje pożywienia w skład którego wchodzą bezkręgowce, larwy owadów itp.

Piskorz dorasta do 30 cm. Jego ciało jest podłużne, walcowate, lekko bocznie spłaszczone w tylnej części. Wokół otworu gębowego posiada 10 wąsików (4 na górnej szczęce, 2 w kącikach ust i 4 krótkie na dolnej szczęce). Płetwy piersiowe u samców nieco dłuższe niż u samic. Płetwa ogonowa zaokrąglona. Grzbiet i głowa są brązowe lub brązowoczarne, boki i brzuch żółte lub pomarańczowoczerwone. Wzdłuż boków od oczu do nasady płetwy ogonowej biegnie szeroka, ciemnobrązowa lub czarna smuga, obrzeżona z obu stron ciemnym paskiem. Brzuch pokryty ciemnymi plamkami. Płetwy żółtobrązowe pokryte ciemnymi plamkami.

Tarło przebiega w maju i czerwcu. Samica składa 5000–30000 ziaren ikry, które są przyklejane do roślin wodnych. Świeżo wylęgłe larwy posiadają dodatkowe, nitkowatego kształtu skrzela zewnętrzne, umieszczone na głowie, które zanikają po kilku dniach.

Długość – ok. 30 cm

Występowanie w Polsce– obszar Polski znajduje się w centrum zasięgu występowania tego gatunku. W Polsce piskorz dawniej był bardzo pospolity, szczególnie na wschodnich terenach. Obecnie nadal zasiedla niemal wszystkie systemy rzek nizinnych, jednak nigdzie nie jest liczny, a ponadto wykazuje tendencje spadkowe.

Status ochronny– na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. Został wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt.

Długość życia– 6 lat

Ciekawostki– potrafi oddychać powietrzem atmosferycznym przy pomocy jelita. Wyjęty
z wody wydaje charakterystyczny gwizd, powstający podczas wypuszczania powietrza. Inne nazwy piskorza to: węgor, piskor, jun oraz wiun.

RÓŻANKA POSPOLITA (Rhodeus seiceusamarus)

Różanka jest jedną z najmniejszych ryb karpiowatych Europy. Jej maksymalna długość całkowita nie przekracza 9 cm. Preferuje wody stojące lub wolno płynące, zasiedlając jeziora, stawy, starorzecza i kanały. Występuje również w dolnym i środkowym biegu dużych rzek.

W ciekach ryba ta wybiera miejsca o dnie mulistym, zarośnięte roślinnością podwodną, wyraźnie utrzymując się bliżej brzegów.

Głównymi składnikami pokarmu różanki są szczątki zwierząt, roślin naczyniowych, glony oraz bezkręgowce.

Różanka uznawana jest za jeden z najbardziej wyspecjalizowanych gatunków o wąskim zakresie tolerancji zmian siedliska. Możliwość rozmnażania się tej ryby silnie uzależniona jest od obecności małży. W trakcie tarła, które trwa od kwietnia do czerwca, u samicy wykształca się pokładełko o długości około 5 cm. Za jego pomocą samica wprowadza jaja do otworu wyrzutowego jamy skrzelowej małża i przytwierdza je do płatów skrzelowych. Wylęg następuje po około 20 dniach, ale larwy pozostają we wnętrzu małża przez około 14 następnych dni i opuszczają go dopiero po prawie całkowitym zresorbowaniu woreczka żółtkowego.

Ciało różanki jest silnie bocznie spłaszczone i wygrzbiecone. Po bokach, od środka ciała do końca ogona, ciągnie się wyraźna zielononiebieska smuga z metalicznym połyskiem. W czasie sezonu rozrodczego płetwa grzbietowa i odbytowa nabierają czerwonej barwy, bardziej jaskrawej u samców. Na końcach tych płetw pojawia się czarno połyskująca obwódka.

Długość – ok. 9 cm

Występowanie w Polsce– w Polsce różanka występuje na terenie całego kraju, tworząc lokalne populacje o zróżnicowanej wielkości. Stanowiska w zbiornikach wodnych w północnej Polsce znajdują się na północnej granicy zasięgu tego gatunku. Nie stwierdzono jej w naturalnych zbiornikach wodnych południowej Polski, Karpat, Gór Świętokrzyskich i Sudetów.

Status ochronny– w Polsce różanka podlega ochronie gatunkowej

Ciekawostki –inne nazwy różanki to: sikawka, siekierka, siekacz, pukas, płocica, płaskura, płaskaczka, parynka, paraszka, pukawka.