BÓBR EUROPEJSKI (Castor fiber)

Środowiskiem życia tego największego gryzonia Eurazji są tereny podmokłe – zbiorniki wodne, rzeki i drobne cieki wodne, bagna, wyrobiska. Bobry budują nory ziemne lub tzw. żeremia – konstrukcje z gałęzi, których wejście umieszczone jest zawsze poniżej poziomu wody. Są typowymi roślinożercami – ich pożywieniem są części roślin przybrzeżnych i wodnych, w tym łyko drzew i krzewów (topoli osiki i wierzby, czasem brzozy i leszczyny). Posiadają cechę wspólną z człowiekiem – potrafią przystosować środowisko do własnych potrzeb. Za pomocą ostrych i długich siekaczy powalają drzewa, tworząc tamy i zapory wodne, podnosząc poziom wód. Tworzą tym samym małe zbiorniki wodne, które chronią je przed drapieżnikami, takimi jak lisy czy wilki.

Bóbr posiada szereg cech, które ułatwiają mu prowadzenie ziemnowodnego trybu życia. Podczas nurkowania oczy są chronione dodatkową, przezroczystą powieką. Kanały uszne i nosowe są zamykane fałdami skórnymi, a otwór gębowy zamyka się szczelnie dzięki rozdwojonej górnej wardze. Bóbr może przebywać pod wodą bez przerwy nawet do 15 minut. Krwiobieg bobra potrafi skierować większą ilość krwi do mózgu, zmniejszając ilość kierowaną do obwodowych części ciała. Podczas nurkowania obniżone zostaje tętno. Podczas pływania nos, oczy i uszy pozostają w jednej płaszczyźnie, która utrzymywana jest ponad powierzchnią wody.

Bobry wykazują aktywność w nocy. W ciągu dnia bobry spędzają czas w norach.

Cechą charakterystyczna bobra jest jego ogon, który służy jako napęd i ster podczas pływania. Wykorzystywany jest także w celach komunikacyjnych – w przypadku zagrożenia osobnik głośno uderza nim o taflę wody.

Waga – dorosły osobnik do 30 kg.

Występowanie w Polsce – w Polsce, w średniowieczu bobry były rozpowszechnione na terenie całego kraju. W okresach późniejszych, mimo ochronie został niemal wytępiony. Bóbr był reintrodukowany w latach 50’ i drugiej połowie lat 90’ ubiegłego wieku, dzięki czemu obecnie jest stosunkowo popularny.

Status ochronny – bóbr stanowił obiekt ochrony na ziemiach Polskich od czasów średniowiecza – na początku XI wiekuBolesław Chrobry zabronił polowania na bobry na podległych mu terenach łowieckich. Także statuty litewskie z 1529 roku uwzględniały ochronę bobrów, wprowadzając zasady ochrony żeremi i samych zwierząt, a także ustanawiając kary za ich nieprzestrzeganie. Obecnie w większości krajów europejskich bóbr podlega ochronie na podstawie dwóch aktów prawnych: Konwencji o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk, a także Dyrektywy Siedliskowej. W Polsce jest gatunkiem objętym ochroną gatunkową.

Długość życia – jest gatunkiem długowiecznym – potrafi dożyć nawet do pięćdziesięciu lat.

Ciekawostki – bobry funkcjonowały od wieków w tradycyjnych polskich przysłowiach ludowych, najczęściej w pozytywnym kontekście: jak masz bobra sprawa dobra, jak zabijesz bobra, nie będziesz miał dobra (za zabijanie bobrów groziła kara), płakać jak bóbr (w sytuacji zagrożenia bóbr wydaje piski podobne do płaczu niemowlęcia), nie zawsze się dają łapać bobry (nie zawsze nadarza się dobra okazja), bobrować jak nurek w wodzie (szukać w trudnym terenie, myszkować, szperać) itp.

WYDRA EUROPEJSKA (Lutra lutra)

Jest to gatunek niewielkiego drapieżnego ssaka z rodziny łasicowatych. Występuje w prawie całej Europie oraz na terytorium całej Polski jako gatunek rzadko spotykany. Związana jest ze środowiskiem wodnym. Spotkać ją można nad brzegiem Bałtyku, nad brzegami rzek, potoków, stawów i jezior. Buduje nory, do których wejście znajduje się pod powierzchnią wody. Oprócz otworu wejściowego, nory wydry posiadają także otwory wentylacyjne, znajdujące się pod korzeniami drzew. Czasami zwierzęta te zajmują też istniejące nory, opuszczone przez lisa, czy borsuka.

Wydra jest bardzo dobrym pływakiem, doskonale przystosowana do życia w wodzie dzięki czemu jej otwory nosowe i uszne podczas nurkowania zamykają się za pomocą specjalnych mięśni. Posiada także gęstą, gładką sierść z przylegającą podściółką puchową, która stanowi nieprzemakalną okrywę.

Zasadniczym pokarmem wydry są ryby, ale uzupełnia pożywienie także gryzoniami, płazami i ptakami. Poluje nocą, przeważnie w obrębie zbiornika wodnego.

Waga – do 15 kg.

Występowanie w Polsce – pierwotnie gatunek liczny i powszechny. W skutek intensywnych polowań i skażenia środowiska populacja wydry dramatycznie spadła. Wprowadzona ochrona i zakaz polowań oraz poprawa czystości środowiska sprawiły, że powoli jej liczebność wzrasta.

Status ochronny – gatunek ujęty w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów w kategorii NT (bliski zagrożenia). W Polsce podlega ochronie gatunkowej (ochrona częściowa – z wyjątkiem osobników występujących na obszarze stawów rybnych)

Długość życia – 10-15 lat.

Ciekawostki – jest często nazywana ambasadorem czystych wód.